Biogram

Ryszard Stryjec – gdański Dürer

Ryszard Stryjec urodził się w 30 kwietnia 1932 roku w Lipniszkach koło Lidy w rodzinie legionisty. Rodzina Stryjców za zasługi dla Polski otrzymuje majątek na kresach, tzw. panis bene merentium – chleb dobrze zasłużonych. Po 1939 roku ojciec Ryszarda – Jan Stryjec zostaje aresztowany i zamordowany przez NKWD, a rodzina – matka Helena Stryjec z domu Rybak wraz z dwojgiem małych dzieci zostają deportowani do Kazachstanu. Właśnie tam pojawiają się pierwsze oznaki talentu plastycznego. Mały Rysiek lepi gliniane figurki, których częstym tematem są wizje z zasłyszanych bajek oraz wytwory dziecięcej fantazji. Późniejsze losy to już repatriacja, w 1946 roku powrót do Polski, dalej nauka w szkole podstawowej i w gimnazjum w Świebodzinie. Za namową nauczyciela, po "małej maturze" Stryjec wysyła swoje rysunki do Liceum Plastycznego w Gdyni Orłowie, gdzie w latach 1950-1952 uczy się rysunku i malarstwa.(Ważne: pełna historia szkoły http://www.zsplast.gdynia.pl/www/fshist.htm) W latach 1952-1958 kontynuuje naukę w PWSSP najpierw w Sopocie, później w Gdańsku. Malarstwo w pracowniach profesora Stanisława Teisseyre'a, i Krystyny Łady-Studnickiej oraz grafikę u mistrza - profesora Zygmunta Karolaka. W latach 1955 -1962 był związany z grupą ceramiczną "Kadyny" – kierowaną przez Hannę Żuławską. W 1958 roku kończy uczelnię i podejmuje samodzielną pracę twórczą.

Ostatecznie wybiera rysunek i grafikę. Z ceramiką i malarstwem nie rozstanie się nigdy. Prace ceramiczne i malarskie będą powstawały niejako na uboczu głównego nurtu. Trzeba zaznaczyć, że w ceramice i malarstwie osiąga równie wysoki poziom, jaki reprezentował w grafice i rysunku. Ceramiczne rzeźby, będą się cieszyć uznaniem znawców i kolekcjonerów. Brak możliwości technicznych – mała, niewygodna pracownia, która przez wiele lat spełniała także funkcję mieszkania – spowoduje, że "na dużą skalę" możliwe będą tylko prace graficzne i rysunkowe. Po latach okaże się, że wybór grafiki i rysunku był wyborem dobrym, bo właśnie w tej dziedzinie przyszły uznanie i w pełni zasłużony tytuł mistrza. Bo już teraz muszę zaznaczyć, że Ryszard Stryjec uznany jest za mistrza grafiki i mistrza rysunku. Bez przesady nazywany był gdańskim Dürerem.Prace malarskie doczekały się indywidualnej ekspozycji w Pałacu Opatów w Gdańsku Oliwie. Cieszą się sympatią i uznaniem znawców i miłośników talentu Ryszarda Stryjca. Warto zaznaczyć, że tematyka pojawiająca się w grafice i rysunku przenoszona była do ceramiki i malarstwa. Delektując się dzisiaj akwafortą utrzymaną w tonacji czarnobiałej, proszę rozbudzić wyobraźnię kolorystyczną i zobaczyć malarstwo Stryjca. Kolorystyka przypomina te miejsca, w których Stryjec był. Koloryt stepu i cerkwi i przedstawienia często stylizowane na ikonograficzne.

Wolny od akademizmu kreuje wizję własnego świata przepełnionego motywami eschatologicznymi, motywami biblijnymi i baśniowymi. Wynika to z ogromnej wiedzy humanistycznej i historycznej oraz z zamiłowania do rzeczy pięknych. Stryjec był znawcą mitologii, Biblii oraz literatury średniowiecznej. Ze źródeł tych czerpał natchnie tworząc swoje wersje Adama i Ewy, Jeźdźców Apokalipsy, Don Kichotów, cykl "świętych" , którym powoduje swoisty dialog z Dürerem. W licznych alegoriach przedstawia nurtujące od zawsze ludzkość pytania dotyczące życia i śmierci, walki dobra ze złem, młodości i starości. Szczególnie ważnym i bliskim tematem dla Stryjca są szachy, które podkreślają filozoficzno-egzystencjonalną wymowę dziejów ludzkości począwszy od grzechu pierworodnego poprzez cierpienie, przemijanie i śmierć aż po motyw jeźdźców Apokalipsy - wizję zagłady ludzkości. Stryjec jest także autorem wielu przedstawień kobiecych, w których dokonuje syntezy piękna. Liczne "Meluzyny" i "Harpie" łączą dwa ulubione motywy artysty: kobiety i konie. Zwraca w nich uwagę na niebezpieczeństwo i podstępność, które mogą kryć się za powierzchownością taniego piękna. Już od początku lat 60, czyli krótko od podjęcia życiowej decyzji, pojawia się temat Don Kichota – rycerza kapryśnej Fortuny, walczącego z głupotą świata i przeciwieństwami losu. Nie zależnie od wysiłku dotyka go cierpienie i przemijanie.

Niezwykle miłe i sympatyczne są prace przedstawiające zwierzęta, zarówno baśniowe jednorożce oraz w pełni realistyczne koty. Te ostatnie cieszyły się wielką sympatią Stryjca. Nie tylko zagościły na rysunkach, akwafortach czy sztychach ale niemal od zawsze mieszkały ze Stryjcem pod jednym dachem. Często były jedynymi rozmówcami, a na pewno doskonałymi słuchaczami. Jednakowo Maurycemu jak i dwóm Maćkom dedykował wiele prac. Począwszy od pierwszych grafik wykonywanych w technice gipsorytu, a kończąc na technikach metalowych.

Szczególną dziedziną mistrzowskiej pracy artysty były exlibrisy, które początkowo powstawały w technice linorytu, a później w technikach metalowych: akwaforta i sztych. Exlibrisy wykonywane były na oficjalne zamówienia, ale najczęściej dla przyjaciół i znajomych. Stryjcowe exlibrisy z powodzeniem mogą służyć za małe arcydziełka. Często ich tematyka koresponduje z głównym nurtem twórczości, a tylko napis "Exlibris" wyodrębnia je z pośród innych prac. Trudno jest zliczyć wszystkie prace Stryjca. Nieznane ilości rysunków i grafik , począwszy od dużych formatów, kończąc na malutkich obrazkach, wielkości właściwej dla exlibrisu. Tych ostatnich powstało 220 ( pełna dokumentacja w Ex Bibliotheca nr 2 z roku 2007).

Nie obca była też Stryjcowi stylistyka miejsca, w którym przyszło mu żyć i tworzyć. Tematykę pomorską, gdańską i marynistyczną przedstawia w pracach graficznych, wykonywanych dla licznych instytucji, z którymi współpracował, np. dla Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, tworząc okolicznościowe druki i zaproszenia na spotkania – dzisiaj przedmioty kolekcjonerstwa- ozdabiane motywami gryfów, pejzażami i przedstawieniami obrzędów kultury kaszubskiej i pomorskiej. Ponadto wiele ilustracji do pism i wydawnictw, z którymi współpracował - "Litery", "Pomerania" – wydawane przez ZKP, Wydawnictwo Morskie. Także powstaje wiele prac bezpośrednio dotyczących samego Gdańska, przedstawiających historię sztuki i kultury miejsca, które wybrał i któremu pozostał wierny.

Budując swój świat posługiwał się często średniowieczną symboliką zanurzając w niej drobiny realności, jakby chciał przez to wskazać na kruchość materii po której stąpamy. Ta kruchość spełniła się 5 czerwca 1997 roku.

Prace Ryszarda Stryjca znajdują się w kolekcjach prywatnych w Polsce i w Niemczech – tam cieszą się specjalnym uznaniem, ponadto w Holandii , Szwecji, Austrii, Francji i USA. Imponującą rozmiarami i wyborem kolekcję posiada Ost-Akademie w Luneburgu, a w Polsce Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, Biblioteka Narodowa w Warszawie oraz oddział gdański Biblioteki PAN, Muzeum Narodowe w Gdańsku, Muzeum Zamkowe w Malborku.

Ważniejsze wystawy i konkursy:

1961 – Ogólnopolski Konkurs Grafiki Marynistycznej, Sopot. Jedna z sześciu równorzędnych nagród.

1961/1962 – III Ogólnopolska Wystawa Grafiki artystycznej i Rysunku: Polskie Dzieło Plastyczne w XV – lecie PRL, Warszawa-Zachęta.

1962 – I Ogólnopolska Wystawa Grafiki Marynistycznej ( konkurs). Muzeum Zamkowe w Malborku. Jedna z czterech pierwszych równorzędnych nagród.

1963 – II Ogólnopolski Konkurs Grafiki Marynistycznej. Muzeum Zamkowe w Malborku. III nagroda.

1964 – II FPMW Szczecin. Wystawa indywidualna w BWA w Gdyni.

1965 – Ogólnopolska Wystawa Rysunku. Wrocław.

1966/67 – Konkurs MkiS i zarządu Głównego ZPAP, Ogólnopolska Wystawa Grafiki Ksiązkowej. Warszawa – Zachęta. I nagroda za ilustrację ksiązkową.

1967 – Ogólnopolski Konkurs na Grafikę i Rysunek, wystawa w Domu Artysty Palstyka, Warszawa. II nagroda.

1968 – Wystawa indywidualna. Warszawa.

1969 – V Konkurs Polskiej Grafiki Marynistycznej – II nagroda. Wystawa w Dworze Artusa w Gdańsku. Wystawa indywidualna w Sopocie.

1970 - Triennale Rysunki, Wrocław.

1971 – Międzynarodowa Wystawa Książek Ilustracji Książkowej. Lipsk. Srebrny medal.

1972 - Wystawa indywidualna, Warszawa Galeria Kordegarda.

1972 - Wystawa indywidualna - "Ryszard Stryjec - grafika i rysunek". Salon Sztuki Współczesnej, Łódź, luty 1972./Katalog/.

1972 - Wystawa zbiorowa " Twórcy i formy", Muzeum Pomorza Środkowego w Słupsku. Katalog./ Pierwsza wystawa z okazji Dnia Oświaty Książki i Prasy/.

1973 - Wystawa indywidualna - "Ryszard Stryjec - grafika i rysunek". BWA w Wałbrzychu. / Wystawa przeniesiona z Salonu Sztuki Współczesnej w Łodzi/.

1973 – VI Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu – Malbork. Medal Honorowy Wystawy.

1975 – VII Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu – Malbork.

1977 - Wystawa pokonkursowa, Poznań: styczeń-luty 1977, Miejska Biblioteka Publiczna im. Edwarda Raczyńskiego. Konkurs na exlibris, III nagroda. / Katalog/.

1980 – Nagroda miasta Frankental – Niemcy.

1981 – Muzeum Zamkowe w Malborku – Wystawa Laureatów Biennale Ekslibrisu Współczesnego.

1985 – 80 lat Malarstwa Gdańskiego: galerie w Waserburgu i Bremie. Gdańscy Artyści – Paryż. Wystawy zbiorowe.

1986 – XI Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu – Muzeum Zamkowe w Malborku. Medal Honorowy Wystawy.

1987 – Indywidualna wystawa rysunku i grafiki w Bibliotece miejskiej w Bremie.

1989 – Wystawa indywidualna w Muzeum Polskim w Chicago - " Ryszard Stryjec. Prints Exhibition" ( 29 kwietnia - 31 maja 1989)

1991 – Wystawy indywidualne w Katedrze w Wilnie i Kaliningradzie. W Kolonii – Malarze Gdańscy.

1992 – XIV Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu – Malbork, Muzeum Zamkowe.

1993 – Wystawa indywidualna w ratuszu w Luneburgu. Rysunek i grafika. / Wystawie towarzyszył katalog z krytycznym omówieniem twórczości Stryjca/. Sztuka Gdańska – wystawa w Waldkraiburg.

1994 – XV Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu, Muzeum Zamkowe w Malborku.

1995 – Galeria Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki – wystawa indywidualna. Nagroda GTPS. Muzeum Narodowe w Gdańsku – Pałac Opatów, wystawa indywidualna.

1997 – Galeria "Refektarz" w Kartuzach – wystawa indywidualna z kolekcji Jerzego Matkowskiego.

1998- wystawa indywidualna – Muzeum Narodowe w Gdańsku – Pałac Opatów – największa, licząca 222 eksponaty – rysunki, grafiki i ekslibrisy – z kolekcji Antoniego Żabczyńskiego. / Wystawie towarzyszył obszerny katalog/.

1998 – Muzeum w Lęborku i Instytut Kaszubski w Gdańsku – "Stryjec mało znany"- wystawa prac z kolekcji prywatnych. Rysunek, grafika, ceramika, malarstwo.

1999 – Instytut Polski w Duseldorfie – "Ryszard Stryjec 1932-1997".

1999 – Starogardzkie Centrum Kultury – "Między symbolem a rzeczywistością" – Albrecht Durer, Ryszrad Stryjec, Gunter Grass – wystawa zbiorowa.

2002 – Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie – Ryszard Stryjec – Rysunek i Grafika z kolekcji PGS w Sopocie./ Wystawie towarzyszył obszerny katalog/.

2004 – PGS w Sopocie – Zbiorowa wystawa z kolekcji Antoniego Żabczyńskiego – "to lubię" – prezentacja rysunku, grafiki i malarstwa R. Stryjca./ Wystawie towarzyszył starannie wydany katalog/.

2007 – maj – Wystawa indywidualna w Galerii Grodnieńskiej – 85 grafik i aneks – 30 grafik w szkole średniej w Lipniszkach - Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, kurator artysty Antoni Żabczyński oraz Konsulat Generalny RP w Grodnie.

2007 – PGS w Sopocie – "Ryszard Stryjec – grafika i rysunek w PGS w Sopocie". / Wystawie towarzyszył obszerny katalog.

2007 – październik – "Między symbolem a rzeczywistością" – Albrecht Durer, Ryszard Stryjec, Gunter Grass – wystawa zbiorowa. / Wystawie towarzyszył katalog, ekspozycja była elementem programu obchodów 80 rocznicy urodzin Guntera Grassa/.

2007 – grudzień- Warszawska Galeria Ekslibrisu i Grafiki – "Ryszard Stryjec – w 75 rocznicę urodzin artysty" – z kolekcji Roberta Mazura./ Wystawie towarzyszył katalog, oraz obszerny artykuł o ekslibrisowej twórczości R. Stryjca, ogłoszony w Ex Bibliotheca nr 2(17).

2008 - czerwiec - Twórcy z kręgu GTPS, 50-lecie Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki. Wystawa zbiorowa. Katalog.

Przydatna literatura:

1.Miesięcznik Społeczno-Kulturalny Wybrzeża "Litery" Rok 1963, nr 12/24. Rok 1964, nr 6/30, strona 20, nr 7/31, strona 24, nr 8/32 , strona 30, nr 9/33, strona 28, nr 10/34, strona 28, nr 11/35, strony 28 i 32, nr 12/36. Rok 1967, nr 5/65, strony 30 i 31. Rok 1969, nr 11/95, strony 5-10. Rok 1971, nr 1/109, strona 39. Rok 1972, nr 7/1072, strona 37 Rok 1973, nr 6/138, strona 21, nr8/140, strona 39.

2. Ignacy Witz – "Plastycy Wybrzeża" – Wydawnictwo Morskie Gdańsk 1969, strony 176,263,267,271.

3. Międzynarodowe Biennale Ekslibrisu Współczenego - katalogi z wystaw – VI Biennale Malbork 1973, VII Biennale Malbork 1975, Laureaci Międzynarodowych Biennale Ekslibrisu Współczesnego – Malbork 1981, XI Biennale - Malbork 1986, XIV Biennale - Malbork 1992, XV Biennale - Biennale 1994.

4. Poezja nr 4/89/1973. Nota plastyczna - Mieczysław Czychowski - "Ryszard Stryjec". / 12 reprodukcji grafik i rysunków/.

5. Zbigniew Żakiewicz - "Dziennik intymny mego N.N.". Strony: 113-114, rozdział: "Grafika Ryszarda Stryjca". Biblioteka "Więzi", Warszawa 1977.

6. "Punkt" – Kwartoalnik gdańskich środowisk twórczych, Wydawnictwo Morskie, styczeń-marzec 1981. Kazimierz Nowosielski – "Alchemia wyobraźni".

7.Pomerania – Miesięcznik społecznookulturalny, nr 9/1985, srtony 21 i 22. Edmund Puzdrowski – "Stryjec wspaniały". Nr 6/1997, 7-8/1997, 9/1997, 3/1998.

8.Aukcja dzieł sztuki współczenej - Gdański Kantor Sztuki – Gdańsk 1989 – katalog.

9. Autograf nr 6-8/89/ wileński/. Galeria: Ryszard Stryjec.

10.Międzynarodowa aukcja sztuki "East meets west" – Gdański Kantor Sztuki – Gdańsk 1990 – katalog.

11. Maria Grońska – "Ekslibrisy". Biblioteka Narodowa. Warszawa 1992.

12.Ulrike Becker und Nils Büttnet - "Ryszard Stryjec als Zeichner und Radierer“. Ost- Akademie Lüneburg 1993. Katalog z wystawy.

13 ."El" nr 10(2/94) Warszawa 1994. Redakcja : Janusz Szymański. Janusz Miliszkiewicz – " Nad ekslibrisami Ryszarda Stryjca".

14.Autograf nr 3/27, Gdańsk 1995.

15. Gunter Grass – "Turbot"- rozdział "Jak się umiastowiliśmy". Wydawnictwo Oskar, Gdańsk 1995.

16.Sztuka nr 1-6/1996. Warszawa 1996. Mira Rynkiewicz – "Portret artysty – Ryszard Stryjec".

17.Topos – miesięcznik literacki. Nr 4/35/1997, strony 92-95. Kazimierz Nowosielski – " To tylko drobna próba". Sopot 1997. Topos nr 3/40/1998, strony 99-101. Kazimierz Nowosielski – “ Ten sam, a inny".

18.Ryszard Stryjec – Rysunek, Grafika, Ekslibris. Muzeum Narodowe w Gdańsku 1998. Redakcja : Magdalena Olszewska.

19. "Pomorze i morze w poezji". Barbara Arsoba, Józef Borzyszkowski. Gdańsk-Szczecin 1998.

20. "Stryjec mało znany" – katalog z wystawy zorganizowanej przez Muzeum w Lęborku i Instytut Kaszubski w Gdańsku. Lębork 1998.

21." Między symbolem a rzeczywistością" - Albrecht Dürer, Ryszard Stryjec, Günter Grass. Katalog z wystawy. Starogardzkie Centrum Kultury 1999.

22." Ryszard Stryjec 1932-1997.Danziger graphiker und sein werk“. Katalog z wystawy . Gdanńsk-Düselforf 1999. Wydawca: Instytut Kaszubski, Gdańsk 1999.

23. "Fenomen Ryszarda Stryjca (1932–1997)", "Odra", nr 6 (451), R. XXXIX, 1999, s. 143–144,Purc-Stępniak Beata.

24." Janusz M. Szymański – Miłośnik Ekslibrisów". Redakcja Klaus RĂśdel. Frederikshavn 2000.

25. Zbigniew Żakiewicz – "Gorycz i sól morza". Wydawnictwo Słowo/obraz,terytoria – Gdańsk 2000.

26.Zofia Tomczyk-Watrak. "Wybory i przemilczenia. Od szkoły sopockiej do nowej szkoły gdańskiej", strony 111-115. Słowo/obraz Gdańsk 2001.

27.Polskiego ekslibrisu dzień wczorajszy – katalog z wystawy ze zbiorów Muzeum Zamkowego w Malborku oraz z kolekcji prywatnych. Redakcja: Bogomiła Omieczyńska. Malbork-Frederikshavn 2002.

28. Józef Borzyszkowski – "Die Kaschuben , Danzig Und Pommern.Wydawca: Instytut Kaszubski w Gdańsku, Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej. Gdańsk- Wejherowo 2002.

29." Ryszard Stryjec. Rysunek i grafika z kolekcji Państwowej Galerii Sztuki w Sopocie. Sopot 2002.

30.Polityka nr 11( 2341) 16.03.2002, strona 52.Piort Szarzyński – "Krótka historia grafiki – od Dürera do Stryjca".

31.Akcent nr 1-2( 91-92) 2003, Lublin 2003. Lechosław Lameński – "Ryszard Stryjec ( 1932-1997 ) rysunek i grafika".

32. "To lubię. Kolekcja Antoniego Żabczyńskiego. Malarstwo, rysunek, grafika". Katalog z wystawy. Wydawca: Państwowa Galeria Sztuki w Sopocie, Sopot 2004.

33. Józef Borzyszkowski – "The Kashubs, Pomerania and Gdańsk". Wydawca: Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gdańsk 2005.

34. Cezary Obracht-Prondzyński – "Dziesięć lat pracy Instytutu Kaszubskiego ( 1996- 2006 )". Wydawca: Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gdadńsk 2006.

35. Józef Borzyszkowski – "Tadeszu Bolduan ( 1930-2005). Pro Memoria". Wydawca: Instytut Kaszubski w Gdańsku, Gdańsk 2006.

36. " Między słowem a światłem – Poezja i malarstwo współczesnych artystów Wybrzeża" – wydawca Nadbałtyckie Centrum Kultury, Gdańsk 2006. Wstęp i wybór - Kazimierz Nowosielski.

37. Ryszard Stryjec. Grafiaka i rysunek z kolekcji Państwowej Galerii Sztuki w Sopcie. Sopot 2007. Katalog z wystawy.

38. "Między symbolem a rzeczywistością" - Albrecht Dürer, Ryszard Stryjec, Günter Grass. Katalog z wystawy Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 2007.

39. Polski Słownik Biograficzny, tom XLIV/4, zeszyt 183. Instytut Historii PAN, Warszawa-Kraków 2007.

40. Grzegorz Matuszak – "Mozaika bibliofilska", Łódź 2007.

41. Aleksander Majkowski- "Żece i przigode Remusa". Wydawca Oficyna Czec. Gdańsk/ brak daty/.

42. Ex Bibliotheca - Magazyn Grafików i Kolekcjonerów Ekslibrisów,wydawca - Biblioteka Publiczna m.st. Warszawy w Dzielnicy Ochota, nr 2(15) rok 2006 - "Ryszard Stryjec - gdański Durer" - Robert Mazur, nr 2(17) rok 2007- "Ekslibrisy Ryszarda Stryjca" - Robert Mazur.

43. Kazimierz Nowosielski – "Galeria. O wybranych malarzach i malarstwie współczesnym". Wydawnictwo "Bernardinum". Pelplin 2008.

44. Muzuem polskie w Ameryce - katalog z wystawy - Zbiory graficzne - Wystawa z cyklu "Skarby kultury polskiej na emigracji", Muzeum Narodowe w Krakowie - wrzesień -grudzień 2009, Muzeum Miejskie we Wrocławiu - styczeń-luty 2010.

45."Mozaika Pomorska" - Proza i grafika współczesnych artystów Wybrzeża. Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 2010. Ciekawa prezentacja prac Stryjca, głównie gipsorytów.

46." Encyklopedia Gdańska" - Fundacja Gdańska 2012. HASŁO "Ryszard Stryjec".

47.Pomerania nr 9(501) Wrzesień 2016 str.27-31. Józef Borzyszkowski - " Cassubiana Ryszarda Stryjca. O Ekslibrisach - Nie tylko z gryfem". Część I.

48.Pomerania nr 10(502) Październik 2016 str. 38-39. Józef Borzyszkowski - " Cassubiana Ryszarda Stryjca. Kaszubsko-Pomorskie grafiki okolicznościowe". Część II.